công thức của axit nitric là

Bách khoa toàn thư hé Wikipedia

Acid nitric
Danh pháp IUPAC	Acid nitric
Tên khác	Nước cường thủy, cường thủy (Aqua fortis), Spirit of niter, Acidum nitricum
Nhận dạng
Số CAS	7697-37-2
PubChem	944
Số EINECS	231-714-2
KEGG	D02313
MeSH	Nitric+acid
ChEBI	48107
ChEMBL	1352
Số RTECS	QU5775000
Ảnh Jmol-3D	ảnh ảnh 2
SMILES	đầy đủ Bạn đang xem: công thức của axit nitric là [N+](=O)(O)[O-] ON(=O)=O
InChI	đầy đủ 1/HNO3/c2-1(3)4/h(H,2,3,4)
Tham chiếu Gmelin	1576
3DMet	B00068
UNII	411VRN1TV4
Thuộc tính
Công thức phân tử	HNO 3
Bề ngoài	Chất lỏng vô, ko màu
Mùi	Acrid, suffocating
Khối lượng riêng	1.51 g/cm3, 1.41 g/cm3 [68% w/w]
Điểm rét chảy	−42 °C (231 K; −44 °F)
Điểm sôi	83 °C (356 K; 181 °F) hỗn hợp 68% sôi vô 121 °C (250 °F; 394 K)
Độ hòa tan vô nước	Tan
log P	−0.13
Áp suất hơi	48 mmHg (20 °C)
Độ axit (pKa)	−1.4
MagSus	−199×10−5 cm3/mol
Chiết suất (nD)	1.397 (16.5 °C)
Mômen lưỡng cực	2.17 ± 0.02 D
Base liên hợp	Nitrat
Nhiệt hóa học
Enthalpy hình trở nên ΔfHo298	−207 kJ/mol
Entropy mol chi chuẩn chỉnh So298	146 J/(mol·K)
Các nguy nan hiểm
NFPA 704	4 2
Điểm bắt lửa	Không cháy
PEL	TWA 2 ppm (5 mg/m3)
LC50	138 ppm (rat, 30 min)
REL	TWA 2 ppm (5 mg/m3) ST 4 ppm (10 mg/m3)
IDLH	25 ppm
Ký hiệu GHS
Báo hiệu GHS	DANGER
Chỉ dẫn nguy nan GHS	H272, H300, H310, H330, H373, H411
Chỉ dẫn ngăn chặn GHS	P210, P220, P260, P305+P351+P338, P310, P370+P378
Các phù hợp hóa học liên quan
Hợp hóa học liên quan	Dinitơ trioxide Dinitơ tetroxide Dinitơ pentoxide Nitơ oxide Nitơ monoxide Nitơ dioxide
Trừ Khi sở hữu chú thích không giống, tài liệu được cung ứng cho những vật tư vô hiện trạng chi chuẩn chỉnh của bọn chúng (ở 25 °C [77 °F], 100 kPa). Tham khảo hộp thông tin

Acid nitric là một trong phù hợp hóa học vô sinh sở hữu công thức chất hóa học HNO₃. Acid nitric tinh ma khiết là hóa học lỏng ko color, bốc sương mạnh vô bầu không khí độ ẩm. Trong bất ngờ, acid nitric tạo hình trong mỗi trận mưa giông kèm cặp sấm chớp và lúc bấy giờ bọn chúng là một trong trong mỗi tác nhân tạo ra mưa acid.

Nó là một trong hóa học acid độc và bào mòn và rất dễ gây nên cháy. Acid nitric tinh ma khiết ko color còn nếu như nhằm lâu sẽ sở hữu được color khá vàng tự sự tụ tập của những nitơ oxide. Nếu một hỗn hợp sở hữu rộng lớn 86% acid nitric, nó được gọi là acid nitric bốc khói. Acid nitric bốc sương sở hữu đặc thù acid nitric bốc sương White và acid nitric bốc sương đỏ loét, tùy nằm trong vô con số nitơ dioxide hiện hữu.

Acid nitric còn mang tên là cường thủy (Hán Việt: 镪水; giờ Latin: aqua fortis).

Lịch sử[sửa | sửa mã nguồn]

Sự tổ hợp acid nitric đã và đang được ghi nhận lần thứ nhất vào tầm khoảng năm 800 AD vị một ngôi nhà fake kim người Ả Rập thương hiệu là Jabir ibn Hayyan.^[1]

Tính hóa học vật lý[sửa | sửa mã nguồn]

Acid nitric khan tinh ma khiết (100%) là một trong hóa học lỏng với tỷ trọng khoảng tầm 1522 kg/m³, sầm uất đặc ở sức nóng chừng -42 ℃ tạo ra trở nên những tinh ma thể White, sôi ở sức nóng chừng 83 ℃. Khi sôi vô độ sáng, bao gồm bên trên sức nóng chừng chống, tiếp tục xẩy ra một sự phân bỏ một trong những phần với việc tạo nên nitơ dioxide theo đuổi phản xạ sau:

4HNO₃ → 2H₂O + 4NO₂ + O₂

Điều này còn có nghĩa acid nitric khan nên được chứa chấp đựng ở sức nóng chừng bên dưới 0 ℃ nhằm tách ko phân bỏ. Chất nitơ dioxide (NO₂) vẫn hòa tan vô acid nitric tạo ra mang lại nó được màu sắc vàng, hoặc đỏ loét ở sức nóng chừng cao hơn nữa. Trong Khi acid tinh ma khiết sở hữu Xu thế bốc sương White Khi nhằm rời khỏi bầu không khí, acid với NO₂ bốc sương khá được màu sắc nâu khá đỏ loét vì thế mới nhất mang tên acid bốc sương White và acid bốc sương đỏ loét như nêu bên trên.^{[cần dẫn nguồn]}

Acid nitric rất có thể trộn lẫn với nước với ngẫu nhiên tỷ trọng nào là và Khi chưng chứa chấp tạo nên một azeotrope một mật độ 68% HNO₃ và sở hữu sức nóng chừng sôi ở 120,5 ℃ bên trên áp suất 1 atm. Có nhị hydrat được biết đến; monohydrat (HNO₃·H₂O) và trihydrat (HNO₃·3H₂O).

Nitơ oxide (NO_x) tan được vô acid nitric và Điểm sáng này tác động rất nhiều cho tới toàn bộ những đặc thù lý tính tùy theo mật độ của những oxide này, đa số bao hàm áp suất khá bên trên hóa học lỏng và sức nóng chừng sôi tương đương sắc tố được nhắc phía trên. Acid nitric bị phân bỏ Khi sở hữu sức nóng chừng cao hoặc độ sáng với mật độ tăng thêm nhưng mà điều này rất có thể thực hiện tăng thêm sự thay đổi kha khá áp suất khá bên trên mặt phẳng hóa học lỏng tự những oxide nitơ tạo nên một trong những phần hoặc toàn cỗ vô acid.

Hóa tính[sửa | sửa mã nguồn]

Acid nitric là một trong mono acid mạnh, một hóa học lão hóa mạnh rất có thể nitrat hóa nhiều phù hợp hóa học vô sinh và là một trong acid một nấc vì thế chỉ tồn tại một sự phân ly.

Các đặc điểm acid[sửa | sửa mã nguồn]

Là một acid điển hình nổi bật, acid nitric sở hữu từng đặc điểm của acid như phản xạ với base, oxide base và muối bột sẽ tạo trở nên những muối bột mới nhất, vô số cơ cần thiết nhất là muối bột amoni nitrat. Do đặc điểm lão hóa mạnh mẽ của nó, acid nitric (ngoại trừ một số trong những nước ngoài lệ) ko giải hòa hydro Khi phản xạ với sắt kẽm kim loại và tạo nên những muối bột thông thường sở hữu hiện trạng lão hóa cao hơn nữa. Vì nguyên do này, hiện tượng bào mòn nặng nề rất có thể xẩy ra và rất cần phải bảo đảm an toàn tương thích bằng phương pháp dùng những sắt kẽm kim loại hoặc kim loại tổng hợp chống bào mòn Khi chứa chấp acid này.

Acid nitric là một trong acid mạnh với cùng một hắng số cân đối acid (pK_a) = -2: vô hỗn hợp nước, nó trọn vẹn năng lượng điện ly trở nên những ion nitrat NO₃⁻ và một proton hydrat, hoặc hay còn gọi là ion hydroni, H₃O⁺:

HNO₃ + H₂O → H₃O⁺ + NO₃⁻

Các đặc điểm oxy hóa[sửa | sửa mã nguồn]

Phản ứng với kim loại[sửa | sửa mã nguồn]

Là một hóa học lão hóa mạnh, acid nitric phản xạ mạnh mẽ với tương đối nhiều sắt kẽm kim loại và phản xạ rất có thể thực hiện nổ. Tùy nằm trong vô mật độ acid, sức nóng chừng và tác nhân thực hiện tương quan, thành phầm tạo nên sau cuối rất có thể bao gồm nhiều loại và nhiều thành phầm khử phong phú và đa dạng như N₂, NO, NO₂, N₂O, NH₄NO₃. Phản ứng xẩy ra với đa số những sắt kẽm kim loại, nước ngoài trừ những sắt kẽm kim loại quý (Au, Pt) và một số trong những kim loại tổng hợp. Trong phần rộng lớn những tình huống, những phản xạ lão hóa đa số với acid đặc thông thường tạo nên nitơ dioxide (NO₂).

Cu + 4HNO_{3 (đặc)} → Cu(NO₃)₂ + 2NO₂↑ + 2H₂O

Tính hóa học acid thể hiện nay rõ ràng so với acid loãng, thông thường tạo nên nitơ oxide (NO):

Xem thêm: đề minh họa toán 2021

3Cu + 8HNO_{3 (loãng)} → 3Cu(NO₃)₂ + 2NO↑ + 4H₂O

Do acid nitric là một trong hóa học lão hóa mạnh, H⁺ thông thường khan hiếm Khi được tạo nên. Cho nên những khi sắt kẽm kim loại phản xạ với acid nitric vô cùng loãng (1–2% hoặc 0,2–0,3 M) và rét mướt (gần 0 ℃) thì mới có thể giải hòa hydro:

Mg_(rắn) + 2HNO_{3 (dd)} → Mg(NO₃)_{2 (dd)} + H_{2 (khí)}

Sự thụ động hóa (không phản ứng/không tác dụng)[sửa | sửa mã nguồn]

Dù chromi (Cr), Fe (Fe), cobalt (Co), nickel (Ni), mangan (Mn) và nhôm (Al) dễ dàng hòa tan vô hỗn hợp acid nitric loãng, tuy nhiên so với acid đặc nguội lại tạo ra một tấm oxide sắt kẽm kim loại Al₂O₃, Fe₂O₃,… bảo đảm an toàn bọn chúng không bị lão hóa tăng, hiện tượng lạ này gọi là việc thụ động hóa.

Phản ứng với phi kim[sửa | sửa mã nguồn]

Khi phản xạ với những yếu tắc phi kim, nước ngoài trừ silic và những yếu tắc group halogen, những yếu tắc phi kim này thông thường bị lão hóa cho tới hiện trạng lão hóa tối đa và tạo nên nitơ dioxide so với acid đặc và nitơ oxide so với acid loãng:

C + 4HNO₃ → CO₂↑ + 4NO₂↑ + 2H₂O hoặc 3C + 4HNO₃ → 3CO₂↑ + 4NO↑ + 2H₂O

P + 5HNO₃ → H₃PO₄ + 5NO₂↑ + H₂O

Phản ứng với phù hợp chất[sửa | sửa mã nguồn]

3H₂S + 2HNO₃ (> 5%) → 3S↓ + 2NO↑ + 4H₂O

PbS + 8HNO₃ (đặc) → PbSO₄↓ + 8NO₂↑ + 4H₂O

Ngoài rời khỏi, Ag₃PO₄ tan vô HNO₃, HgS ko thuộc tính với HNO₃.

Phản ứng với phù hợp hóa học hữu cơ[sửa | sửa mã nguồn]

Nhiều phù hợp hóa học cơ học bị huỷ bỏ Khi xúc tiếp với acid nitric, nên acid này vô cùng nguy nan nếu như rớt vào khung hình người.

Tổng phù hợp và tạo ra acid nitric[sửa | sửa mã nguồn]

Acid nitric được tạo nên bằng phương pháp trộn lẫn nitơ dioxide (NO₂) và nước với việc xuất hiện của oxy hoặc dùng bầu không khí nhằm lão hóa acid nitrơ cũng tạo nên acid nitric:

4NO₂ + O₂ + 2H₂O → 4HNO₃

Acid nitric loãng rất có thể cô đặc cho tới 68% với cùng một láo phù hợp azeotropic 32% nước. Việc cô đặc rộng lớn được tiến hành bằng phương pháp chưng chứa chấp với acid sunfuric với tầm quan trọng là hóa học khử nước. Trong quy tế bào chống thử nghiệm, cơ hội chưng chứa chấp như vậy cần được tổ chức vị công cụ thủy tinh ma với áp suất thấp nhằm tách phân bỏ acid này. Các nguyệt lão nối vị thủy tinh ma và nút bựa cũng nên tách sử dụng tự acid nitric tiến công những hóa học này. Dung dịch acid nitric cấp cho thương nghiệp thông thường sở hữu mật độ thân thuộc 52% và 68%. Việc tạo ra acid nitric được tiến hành vị technology Ostwald tự Wilhelm Ostwald sáng tạo.

Trong chống thử nghiệm, acid nitric rất có thể pha chế bằng phương pháp mang lại đồng(II) nitrat hoặc mang lại phản xạ những lượng cân nhau kali nitrat (KNO₃) với acid sunfuric (H₂SO₄) 96%, và chưng chứa chấp láo phù hợp này bên trên sức nóng chừng sôi của acid nitric là 83 ℃ cho tới lúc còn lại hóa học kết tinh ma white color, kali bisunfat (KHSO₄), còn ghi lại vào trong bình. Acid nitric bốc sương đỏ loét chiếm được rất có thể gửi trở nên acid nitric white color. Cần cảnh báo Khi thử nghiệm thì cần sử dụng những trang trang bị vị thủy tinh ma, hoặc nhất là bình cổ cong nguyên vẹn khối tự acid nitric khan tiến công cả nút bựa, cao su thiên nhiên và domain authority nên sự thất thoát rất có thể khôn xiết nguy nan hiểm:

H₂SO₄ + KNO₃ → KHSO₄ + HNO₃

Chất NO_x hòa tan được vô hiệu hóa bằng phương pháp dùng áp suất hạn chế bên trên sức nóng chừng chống (10–30 phút với áp suất 200 mmHg hoặc 27 kPa). Acid nitric bốc sương White chiếm được sở hữu tỷ trọng 1,51 g/cm³. Quy trình này cũng khá được tiến hành bên dưới áp suất và sức nóng chừng hạn chế vô một bước sẽ tạo rời khỏi không nhiều khí nitơ dioxide rộng lớn.

Acid này cũng rất có thể được tổ hợp bằng phương pháp lão hóa amonia, tuy nhiên thành phầm bị trộn loãng vị nước tự phản xạ tạo nên. Tuy nhiên, cách thức tổ hợp này cần thiết trong các công việc tạo ra amoni nitrat kể từ amôniăc theo đuổi technology Haber, tự thành phầm sau cuối rất có thể tạo ra kể từ nitơ, hydro và oxy là vật liệu nguồn vào chủ yếu.

Acid nitric bốc sương White, cũng gọi là acid nitric 100% hoặc WFNA, vô cùng tương tự với thành phầm acid nitric khan. Một đặc điểm nghệ thuật của acid nitric bốc sương White là nó sở hữu tối nhiều 2% nước và tối nhiều 0,5% NO₂ hòa tan. Acid nitric bốc sương đỏ loét hoặc RFNA, có một lượng nitơ dioxide (NO₂) đáng chú ý bay ngoài hỗn hợp với gray clolor đỏ loét. Một công thức của RFNA thể hiện nay tối thiểu 17% NO₂, group không giống là 13% NO₂. Trong tình huống, acid nitric bị khắc chế bốc sương (hoặc IWFNA, hoặc IRFNA) rất có thể thực hiện tăng Khi cho thêm nữa tăng khoảng tầm 0,6 cho tới 0,7% hydro fluoride, HF. Chất fluorit này được bổ sung cập nhật vô nhằm chống bào mòn trong những bể chứa chấp sắt kẽm kim loại (HF tạo nên một tấm fluoride sắt kẽm kim loại bảo đảm an toàn sắt kẽm kim loại đó).

Sử dụng[sửa | sửa mã nguồn]

Thường được sử dụng thực hiện dung dịch test vô chống thử nghiệm, acid nitric được dùng nhằm tạo ra dung dịch nổ bao hàm nitroglycerin, trinitrotoluen (TNT) và cychlortrimethylenetrinitramin (RDX), tương đương phân bón (như phân đạm một lá nitrat amoni).

Acid nitric cũng khá được dùng vô chống thử nghiệm ngôi trường học tập nhằm tổ chức những thử nghiệm tương quan cho tới việc test chloride. Cho acid nitric thuộc tính với hình mẫu test, tiếp sau đó mang lại hỗn hợp bạc nitrat vô nhằm mò mẫm kết tủa White của bạc chloride.

Trong nghệ thuật ICP-MS và ICP-AES, acid nitric (với mật độ kể từ 0,5% cho tới 2,0%) được dùng như 1 phù hợp hóa học nền nhằm xác lập dấu tích sắt kẽm kim loại trong những hỗn hợp. Trong nghệ thuật này rất cần phải sử dụng acid nitric vô cùng tinh ma khiết vì thế một số trong những lượng ion sắt kẽm kim loại nhỏ rất có thể thực hiện tác động cho tới sản phẩm phân tách.

Acid này còn được dùng vô ngành luyện kim và tinh ma thanh lọc vì thế nó phản xạ với phần rộng lớn sắt kẽm kim loại và trong những tổ hợp hóa học cơ học. Khi kết phù hợp với acid hydrochloric, nó tạo ra trở nên nước cường toan, một trong mỗi hóa học rất có thể hòa tan vàng và bạch kim (platin).

Một trong mỗi phần mềm mang lại IWFNA là một trong hóa học lão hóa vô nhiên liệu lỏng thương hiệu lửa.

Ngoài rời khỏi, acid nitric còn được sử dụng thực hiện hóa học test color (colorometric test) nhằm phân biệt heroin và morphine.

Nguy hiểm[sửa | sửa mã nguồn]

NFPA 704 "Biểu đồ cháy"
3
≤ 40%

NFPA 704 "Biểu đồ cháy"
4
> 40%

NFPA 704 "Biểu đồ cháy"
4 Xem thêm: trường sư phạm hà nội 1
bóc khói

Acid nitric là một trong hóa học lão hóa mạnh, và những phản xạ của acid nitric với những phù hợp hóa học như cyanide, carbide, và bột sắt kẽm kim loại rất có thể thực hiện nổ. Các phản xạ của acid nitric với tương đối nhiều phù hợp hóa học vô sinh như turpentine, vô cùng mạnh mẽ và tự động bốc cháy.

Acid đặc thực hiện mang lại color domain authority người chuyển sang gold color tự phản xạ với protein keratin. Vết gold color này tiếp tục gửi trở nên color cam Khi được dung hòa.

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

1. Hóa học tập vô sinh, luyện nhị, Hoàng Nhâm, Nhà xuất bạn dạng dạy dỗ VN.
2. Sách giáo khoa Hóa học tập 11, Nhà xuất bạn dạng dạy dỗ VN.

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

• International Chemical Safety Card 0183
• NIOSH Pocket Guide lớn Chemical Hazards
• Bản mẫu:Ecb
• National Pollutant Inventory - Nitric Acid Fact Sheet Lưu trữ 2006-04-08 bên trên Wayback Machine
• Properties and classification of nitric acid Lưu trữ 2008-11-21 bên trên Wayback Machine
• Jabir Ibn Hayyan Biography

Wikimedia Commons được thêm hình hình họa và phương tiện đi lại truyền đạt về Acid nitric.